Call to Action!

Het langverwachte rapport 'Stalbranden in de veehouderij' van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) is verschenen met conclusies die erop wijzen dat de werkwijze van het NLOI weleens de juiste zou kunnen zijn. Deze wetenschappelijk onderbouwde, beproefde methodologie vergroot ons inziens de kans op het vinden van achterliggende oorzaken van een brand. En dat is precies wat bedrijven moeten weten om herhaling van een calamiteit te kunnen voorkomen.

Volgens het Verbond van Verzekeraars houden stalbranden in Nederland de gemoederen al langer bezig: “Jaarlijks vinden er gemiddeld zo’n dertig tot veertig stalbranden plaats, waarvan zestien met dierlijke slachtoffers. Het aantal dieren dat omkomt varieert, maar bedraagt gemiddeld 143.000 per jaar. Juist die aantallen zijn voor alle betrokken partijen, waaronder het Verbond van Verzekeraars, aanleiding om het Actieplan Stalbranden 2012-2016 op te stellen. Dit actieplan krijgt in 2018 een vervolg met het Actieplan Brandveilige Veestallen 2018-2022. Het doel is helder: zowel het aantal branden als het aantal dieren dat om het leven komt moet fors dalen.”

Dat doel wordt echter niet gehaald. Sterker nog, als het aantal stalbranden wordt gecorrigeerd met het afnemend aantal bedrijven, is er zelfs sprake van een stijging. 
Dat is zeer verontrustend. Tijd dus om eens uit te zoeken hoe dat toch kan.

Het Verbond van Verzekeraars geeft terecht aan dat de veehouderij niet geholpen is met premieverhogingen of besluiten om bepaalde ondernemingen niet te verzekeren.

Het Verbond: “Dat helpt niet om de sector brandveiliger te maken. Integendeel. Verzekeraars zetten zich daarom liever in om hun klanten ….. te helpen bij het brandveiliger maken van hun bedrijf. Door persoonlijke adviezen te geven en preventievoorwaarden op te nemen.”

En dat is een belangrijke aanwijzing in een tijd waarin de contacten met klanten en het leveren van waarde aan klanten steeds belangrijker zijn.

Om goed gerichte adviezen te kunnen geven is het echter noodzakelijk om te weten wat nu de oorzaak is van het stijgend aantal stalbranden. Niet alleen de directe oorzaak maar ook de achterliggende oorzaken. En daar zit vaak de clou!

Maatschappelijk probleem
Dat stalbranden een belangrijk maatschappelijk probleem zijn wordt duidelijk door de betrokkenheid van de Onderzoeksraad voor de Veiligheid (OVV). Zij heeft zich gebogen over de stalbranden.
De meest in het oog springende conclusies in haar rapport van maart 2021 (hoofdstuk 2.2 Brandonderzoek) gaat over de kwaliteit van onderzoek:

“Hoewel de Stuurgroep in 2016 aangeeft dat vanaf 2014 bij elke dodelijke stalbrand brandonderzoek wordt gedaan, is dit zeer beperkt uitgevoerd. In de periode van 2014 tot en met 2017 is slechts bij 11 procent van die branden een dergelijk onderzoek uitgevoerd. Na de toezegging in 2018 om te stimuleren dat bij elke stalbrand brandonderzoek uitgevoerd wordt, is in de periode van 2018 tot en met oktober 2020 bij slechts 15 procent van de stalbranden brandonderzoek gedaan. De kwaliteit van deze onderzoeken loopt sterk uiteen en de diepgang is veelal beperkt.”
En
“De brandonderzoeken die zijn gedaan, hebben te weinig diepgang en leveren maar beperkt extra informatie op. Het ontbreekt aan een systematische registratie en analyse van de factoren die de overlevingskansen voor dieren bij een brand beïnvloeden.“

Hoewel de OVV aangeeft dat het gaat om brandonderzoeken door brandonderzoekers van de Veiligheidsregio’s, is het echter zo dat ook de onderzoeken door onderzoeksbureaus in de private sector, ingesteld door of namens verzekeraars, kennelijk niet de informatie hebben opgeleverd die van belang is geweest om herhalingen te voorkomen.

Beperkte doelen van verzekeraars
Verzekeraars laten over het algemeen door externe onderzoeksbedrijven onderzoek doen naar een grote en/of complexe schade. Onze ervaring leert dat ze dat laten doen, omdat ze willen weten of er negatieve betrokkenheid is van verzekerde bij de schade, bijvoorbeeld of er sprake is van fraude of eigen schuld. Daarnaast willen ze weten of de polisvoorwaarden en clausules nagekomen zijn. En ten derde moet de onderzoeker kijken of verhaal op een derde mogelijk is.

Dat is uiteraard een prima insteek maar het blijven daardoor erg beperkte doelen. Qua diepgang en tijdsbesteding zijn die onderzoeken over het algemeen te eenvoudig van aard en ontbreekt er op bepaalde gebieden ook deskundigheid.
Er wordt bijvoorbeeld vrijwel nooit een verband gelegd tussen de wettelijke normeringen en het gebruik van de stal, waarbij wordt getoetst of de norm wel afgestemd is op deze industrie.
Ook komt het voor dat de aanwezige deskundigheid niet optimaal wordt benut. In ieder geval is het duidelijk dat onderzoeken nauwelijks een gestructureerde en op wetenschap gebaseerde aanpak kennen. Dat wreekt zich en zeker niet alleen bij stalbranden. Daardoor worden kansen gemist en blijft de gevonden informatie veel te oppervlakkig.

Verdieping nodig
De Onderzoeksraad voor de Veiligheid beaamt dit en stelt:
“Uit analyse van de uitgevoerde brandonderzoeken blijkt dat deze onderzoeken vooral gericht zijn op het vinden van de oorzaak van de brand. De gedane onderzoeken leveren
weliswaar bruikbare informatie op, maar er worden tegelijkertijd kansen gemist om de kwaliteit van de onderzoeken te verbeteren. Als bijvoorbeeld kortsluiting de oorzaak is, wordt zelden verder onderzocht waardoor die kortsluiting is ontstaan. Daardoor blijft kennis over de brandoorzaak beperkt tot algemene begrippen als kortsluiting en elektra. Sommige Veiligheidsregio’s zijn van mening dat dergelijk diepgaander onderzoek door verzekeringsmaatschappijen zou moeten uitgevoerd. Verzekeraars doen dat echter niet.”

Dat is een hele duidelijke stellingname van de OVV. Als je kijkt naar de redenen van onderzoek door verzekeraars dan is dat ook wel te begrijpen.
Elementen die van belang zijn om herhaling van een schade te voorkomen maken eigenlijk nooit deel uit van het verzekeringsonderzoek na een schade. Dus wordt er onvoldoende geleerd van schade en blijven deze zich voordoen. Exact dus de waarnemingen van het Verbond en de Onderzoeksraad voor de Veiligheid. Los van het feit dat verzekeraars zichzelf tekort doen helpen ze daarmee zeker hun klant en de markt niet!

Advies Onderzoeksraad voor de Veiligheid
De Onderzoeksraad voor de Veiligheid adviseert in haar rapport (pagina 117) het Verbond van Verzekeraars onder andere:

Verdiep de onderzoeken naar en analyses van stalbranden en benut de opgedane kennis voor het terugdringen van het aantal landbouwhuisdieren dat omkomt door stalbrand.
Hierbij moeten in elk geval de volgende onderwerpen aandacht krijgen:
a. Brandoorzaak en het brandverloop.
b. Werking van brandveiligheidsmaatregelen.
c. Factoren en omstandigheden die de overlevingskansen van dieren hebben vergroot.

Het Nederlands Onderzoeks Instituut NLOI B.V. neemt samen met zijn partners deze handschoen graag op! Niet alleen bij stalbranden maar onderzoekstechnisch breed! Wij bepleiten een andere wijze van onderzoek, namelijk één die de kans op het vinden van de achterliggende oorzaken van een brand zeer sterk vergroot vanwege de door ons gehanteerde wetenschappelijk onderbouwde en beproefde methodologie.
Want juist die achterliggende oorzaken zijn cruciaal bij het voorkomen van herhaling van incidenten. Daarmee worden dan ook adequate oplossingen voor de door de OVV geconstateerde tekortkomingen geboden.

Het liefste zouden we, juist in het kader van win-win, samen met bedrijven en hun verzekeraars willen werken aan het verbeteren van de veiligheidscultuur. Om die veiligheidscultuur te kunnen verbeteren is het noodzakelijk om achterliggende oorzaken van incidenten en zeker ook van bijna incidenten, grondig met onze methodieken te onderzoeken. Aan onze aanpak zal men zeker moeten wennen, maar we zijn ervan overtuigd dat onze werkwijze waarde voor alle betrokkenen op gaat leveren.
En dat het voor verzekeraars bovendien een uitstekende manier is om het begrip ‘Klant Centraal’ verder te laden.

Over het Nederlands Onderzoeks Instituut NLOI B.V.

Het NLOI combineert onderzoekservaring met kennis van de verzekeringsmarkt en de uitwerking van verzekeringspolissen. Het NLOI weet precies welke zaken en acties na een schade relevant zijn voor verzekerden.

De proposities bestaan uit de volgende onderdelen die volgordelijk zijn en afzonderlijk dan wel integraal zijn in te zetten:

Schadeonderzoek
Dit is het onderzoek naar de directe oorzaak van een schade. Het NLOI maakt eerst een analyse van de beschikbare in- en externe data en de kwaliteit daarvan. Aan de hand daarvan wordt een onderzoeksplan gemaakt dat in fasen wordt uitgevoerd. Bij deze propositie begeleidt het NLOI ook de onderzoeken van overheden, verzekeraars of andere partijen.

Incidentanalyse
Op basis van een incident en/of schade stelt het NLOI de achterliggende oorzaken daarvan vast. Op basis hiervan wordt een advies opgesteld om nieuwe incidenten en schades te voorkomen. Resultaat zijn op de korte en lange termijn implementeerbare, heldere en pragmatische aanbevelingen.

Cultuur- en Gedragsverandering
Nu we weten dat incidenten vaak veroorzaakt worden door menselijke falen, ondersteunt het NLOI bedrijven bij noodzakelijke veranderingen op het gebied van de veiligheidscultuur. Op basis van de beschikbare onderzoeksresultaten wordt de geschikte veranderstrategie vastgesteld en samen met de onderneming geïmplementeerd.

Preventie-analyse
Als een ondernemer nog geen incidenten of schade heeft gehad wil hij dat uiteraard zo houden. Omdat het NLOI weet hoe en waarom het fout kan gaan zet het NLOI samen met zijn partners deze kennis in om toekomstige incidenten en schades in het bedrijf te voorkomen. Resultaat is een forse verkleining van de kans op verstoringen van de continuïteit.